نام کتاب : مغنی الفقیه ( صرف جامع کاربردی)

نویسنده  : مصطفی جمالی

موضوع : ادبیات عرب ( صرف)

زبان     : فارسی -عربی

سطح    : متوسط

تعداد جلد : ۱

مقوله کتاب و کتاب خوانی از امور مورد تاکید مقام معظم رهبری است از طرفی ایشان تاکید بسیار بر استفاده از متون جدید و بروز برای حوزه های علمیه دارند متونی مناسب با نیاز و هدف حوزه، شاید اگر در سالهای دورتر  زندگی میکردیم  به علت کمتر بودن مباحث هر علم این نیاز زیاد احساس نمی شد اما با پیشرفت سرسام آور علوم و ایجاد زیر شاخه های فراوان برای هر علم و کم بودن طلاب و تغییر نیازهای جامعه امکان صرف وقت زیاد برای مقدمات وجود ندارد و این نیاز احساس می شود که مباحث فرعی و اقوال شاذ از مباحث اصلی جدا شوند و کمتر به آنها پرداخته شود و از طرفی مباحث اصلی از صرف نظری بودن خارج شده و کاربرد هر کدام از آنها مشخص شود با این کار هم مباحث اصلی به خوبی خوانده می شود و هم راه کاربردی کردن و استنباط از همان مقدمات فرا گرفته می شود.

یکی از کتبی که سعی در تحقق این امر نموده کتاب مغنی الفقیه (صرف جامع کاربردی) است .

انسان به وسیله علم فقه اعمال مطلوب و مغضوب خداوند را درک می کند لذا از بین علوم توجه ویژه ای به آن شده است و از مهمترین ارکان علم فقه، صرف و نحو، منطق و بلاغت است.

یکی از اهداف اصلی طلاب فقاهت به معنای عام است و از عوامل مؤثر در تحقق آن تحول در مقدمات آن است. که علم صرف یکی از آنهاست از نقص های موجود مثال های ساختگی ، بیان فروعات زائد و بی فایده و بیان مستقل قواعد بدون توجه به کاربرد آن در استنباط احکام شرعی است.

از ویژگی های این کتاب می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. پرهیز از مباحث جانبی که در مقام استنباط فقهی مورد استفاده قرار نمی گیرند
2. استفاده از آیات و روایاتی که طلبه در آینده از آنها جهت استنباط بهره خواهد گرفت
3. کاربردی کردن قواعد ادبی به این شکل که متناسب با هر قاعده ادبی آیه یا روایتی ذکر شده و نقش آن قاعده در استنباط حکم روشن می شود
4. بالا بردن فهم فقهی ؛ فهم فقهی گستره وسیعی دارد که گاه ترکیب های متفاوتی از یک لفظ را ارائه می دهد این کتاب با ضمیمه کردن فهم فقهی و لفظی، محصّل را با هر دو آشنا کرده است.
5. طرح سؤالات کاربردی  در آخر هر بحث که ضمن اشکال بر آیه یا روایت از محصّل خواسته جواب سوال فقهی را بر اساس قواعد ادبی بیان نماید

این موارد اهم نکاتی است که نویسنده در پیشگفتار کتاب به آن اشاره نموده است به نظر ایشان این موارد با هدف ایجاد ملکه اجتهاد و عملی نمودن روش آن تنظیم شده است.

    می توان موارد دیگری را نیز به عنوان نقاط قوت کتاب ذکر کرد از  جمله  : در آخر مباحث بخشی با عنوان ( نصوص) ذکر شده که در آن به نظرات صرفیون صاحب نظر به ترتیب اهمیت اشاره شده است

1. در قسمت تغییرات لفظی افعال جدولی آورده شده که به تمام افعال به کار رفته از آن نوع در قرآن اشاره کرده است
2. بخش اسم به خاطر سماعی تر بودنش اغلب مورد اشکال همه محصّلین علم صرف است در قسمت خاتمه این کتاب به نقل از کتاب 《ارتشاف الضرب من لسان العرب》اوزان مشترک اسم بیان شده است که اندکی از حیرت طلبه در بخش اسم بکاهد
3. جامعیت در بیان معانی ابواب

در این قسمت جهت آشنایی اجمالی با مباحث کتاب بعضی از سوالات و نکاتی که در آن آورده شده را بیان می کنیم

1. در مورد زمان فعل مضارع نظریاتی وجود دارد و نظریه مشهور این است که زمان مضارع مشترک بین حال و استقبال است سوالی که اینجا مطرح می شود این است که اولا آیا ما زمان حال داریم؟ ثانیا چطور زمان فعل در جمله 《 علیٌ یَکتُبُ 》حال باشد با اینکه تحقق قسمتی از این فعل بعد از زمانی است که جمله بیان شده است به عبارتی دیگری قسمتی از فعل در زمان حال و قسمت دیگر آن در آینده است؟

جواب این اشکال را می توانید با مراجعه به بحث مضارع مشاهده کنید

2. با توجه به حدیث 《 لا ضررَ و لا ضِرار …》چه فرقی بین ضرر و ضِرار وجود دارد؟ و آیا با توجه به این حدیث اگر کسی به ما ضرری وارد کرد ما مجازیم به او ضرر بزنیم؟

جواب این اشکال را با مراجعه به باب مفاعله مشاهده نمایید

3. در روایتی آمده《 سألتُهُ عن رجلٍ رکَع و سَجَدَ…》تعبیر 《رکع و سجد》 چه تفاوتی با 《یرکع و یسجد》 می کند و از آن چه فرع فقهی فهمیده می شود؟

جواب این سؤال را با مراجعه به بحث فعل ماضی مشاهده کنید

4. صفت مشبهه دلالت بر ثبوت می کند حال این سوال مطرح است که معنای ثبوت در آن چیست؟ آیا به معنای دائمی بودن آن صفت است که در این صورت جمله 《 بکرٌ الان حَسَنٌ فقط》غلط است؟ و آیا صفت زیبایی برای انسان در طول دوران عمرش باقی است و قابل زوال نیست؟

جواب این قسمت را با مراجعه بحث صفت مشبهه دریابید

5. منظور از 《 قَمران》چیست؟ آیا می تواند مراد از آن دو ماه ( قمرٌ وقمرٌ ) باشد؟
6. با توجه به کلمه (البیّعان) در روایت ( البیّعان بالخیار حتی یفترقا》 ) بایع و مشتری حق خیار و فسخ معامله را دارند تا زمانیکه از هم جدا شوند) اگر کسی مال فرزند صغیر خود را از طرف خود برای خودش بخرد در این معامله حق خیار وجود دارد؟چرا؟
7. آیا عَلَم مثنی و جمع بسته می شود؟ چرا؟

جواب این اشکالات را با مراجعه به بحث مثنی مشاهده کنید

  این بخشی بسیار ناچیز از مطالب این کتاب است که جهت ترغیب و آشنایی خدمت شما ارائه شد.