استاد موسوی دریاباری_بدون شک دین الهی مجموعه ای کامل از تعالیم عقلی اخلاقی و اجتماعی و فقهی است رابطه طولی تعالیم و علومی وحیانی چنین است معارف عقلی و اعتقادی معارف اخلاقی و نفسانی معارف فقهی و حقوقی وقتی به منابع علوم نگاه می کنیم می بینیم از میان ۶۲۳۶ آیه یا طبق آن چه معروف است ۶۶۶۶ آیه فقط ۵۰۰ آیه به قول معروف و ۳۰۰ آیه به قول آیت الله سبحانی به احکام مربوط است تازه آیات الاحکام فقط آیات الاحکام نیست بلکه آیات الاحکام متضمن معارف توحیدی و اخلاقی هم هست مثلا در سوره نساء آیه ۱۳ بعد از بیان احکام ارث زن و مرد می فرماید ….تلک حدود الله و من یتعد حدود الله و من یطع الله و رسوله ……..و من یعص الله و رسوله ………یعنی احکام فقهی و حقوقی را صرفا فقهی و حقوقی تعلیم نمی دهد بلکه به توحید و اخلاق پیوند می زند همان طور که آیات مربوط به هستی شناسی طبیعی و تجربی را science با توحید و الله شناسی پیوند می زند مثلا در سوره یاسین آیه ۳۸ می فرماید والشمس تجری لمستقر لها ذالک تقدیر العزیز العلیم خورشید به سوی قرارگاهش در جریان است و این حرکت جریانی خورشید اندازه گیری خدای عزیز و علیم است جالب است نمیگوید خورشید حرکت دارد بلکه می گوید خورشید جریان دارد راجع به زمین قرآن تعبیرش حرکت است ولی راجع به خورشید می گوید تجری یعنی حرکت خورشید جریانی است این هم نکته ای علمی دارد که فعلا به آن نمی پردازیم الغرض قرآن تاریخ را علوم طبیعی را و فقه اصغر یعنی احکام را به توحید پیوند می زند در عین حال آیات فقه اصغری ۵۰۰ تاست یعنی حدود یک دوازدهم قرآن فقهی است اما نهج البلاغه شاید کمتر از یک صدم آن فقهی است اصول کافی و توحید صدوق ووو هم بشرح ایضا با این همه در حوزه ها و بالتبع در جوامع دینی خارج حوزه دین فقه محور است حال آن که فقه اصغر با همه عظمتش پایینترین مرتبه علوم است وقتی دین فقه محور شد نظام مقدس هم باید با احکام فقهی اداره شود احکام فقهی هم اعم از حقوقی کیفری جزایی و است و نظام ناچار است با عوامل بازدارنده ای چون زندان جریمه و دیگر عوامل بازدارنده کیفری کشور را اداره کند در حالی که باید با عقلانیت و معارف و اخلاق کشور را اداره کرد …..